Hadis, Usul ve Hayat

Hadis usûlünün olusum safhaları dikkatle okundugunda, usûlden bahsedilmedigi dönemlerde hadis ile hayatı birbirine baglayan öncüller tamamen dinî bir muhtevaya sahipken, asırlar ilerledikçe bunlara ilmî, fikrî hatta siyasî öncüllerin de eklendigi görülecektir. Akıp giden hayatla degisen dengelerin, hadis ve hadis usûlü üzerinde yogun bir etkiye sahip oldugu kesindir. Hadis usûlü, önce mütehassıslar tarafından masa basında belirlenip, sonra hadislere uygulanarak saglamaları yapılan bir kurallar bütünü olmayıp; aksine yasanırken olusan, gelisen hatta dinamik bir tarihî sürecin satır aralarında mevcut olan yeni ilke ve kaideleri geriye dönük olarak tespit ve tayin eden bir ilim dalıdır.

Bu çalısma, öncelikle usûle dair kriterlerin yönlendirmesi olmaksızın hadisin hayatla bag kurdugu dönemin tasvirini yapmakta; ardından, varlıgını Hz. Peygamber’e borçlu olan böyle bir bagın ne gibi dıs tehditlere maruz kaldıgını ve korunması noktasında usûlün nasıl bir islev üstlendigini ele almaktadır. Hadis için bir usûl tesis edilmesini gerekli kılan nedenler, hızla degisen hayatla ne derece ilintilidir? seklindeki bir soruya cevap aramak için yola çıkan çalısmada, usûlün dogus ve gelisim dönemlerinde hayatla kurdugu çift taraflı iletisim gözler önüne serilmekte, bir diger deyisle, hadis usûlü, hayat ekseninde okunmaya çalısılmaktadır.