Satranç

Zweig yazdigi bu veda yapitiyla bizi “krallarin oyunu” satranca davet eder.Hikâye, bir yolcu gemisinde dünya satranç sampiyonu ile bu oyunu ögrenmek zorunda kalmis iki kisinin soluksuz izlenen karsilasmasina yer verir. Köyde geçen çocuklugu, etrafini algilama biçimi siradisi ve takintilarla dolu olan sampiyon Mirko Czentovic mesleginde kendisine son derece güvenen usta ve magrur bir adamdir, ancak satrançtaki hünerinin aksine yasamin tüm diger alanlarinda “sinirlari” olan biridir. Diger kahraman, satrançta pek bir iddiasi olmayan entelektüel yahudi Dr. B.'dir. Yazgisi ona umulmadik bir sürpriz hazirlar. Genç avukat bir anda Czentovic'in karsisinda bulur kendini. Bir zamanlar Gestaponun etrafina ördügü hiçlik duvari sayesinde ve tamamen yalitilmis bir ortamda ögrendigi bu hamleler sanati, bir dünya sampiyonunun kendini begenmisligini yikmaya yetecektir.Zweig'in çizdigi karakterler tutku doludur. Rastlantilara gebe, yüzeyde akip giden olaylarin derinliginde siradisi bir irade ve psikoloji yatmaktadir. Akil ile delilik, özgürlük ile baski arasindaki gerilimin son noktaya ulastigi bu novellada yasamin her adimda kendini onaylayarak ilerledigini görüyoruz. Nefes alinamayacak bir ortamda, fanusun içinde bile KITAP'lar sayesinde hâlâ kurtulus ümidi vardir.“Satranç ayni zamanda bir bilim, bir sanat degil mi, Muhammed'in yeryüzü ile gökyüzü arasindaki tabutu gibi bu kategorilerde gidip gelmiyor mu, zitliklardan olusan tüm çiftlerin bir defalik birlesimi degil mi; satranç çok eski, ama ayni zamanda sonsuzca yenidir, kurulusu mekanik ancak sadece hayal gücü ile etkilidir; geometrik açidan sabit bir alanla sinirli olmakla birlikte kombinasyonlarinda sinirsizdir, sürekli kendini gelistiren ancak yine de verimsiz, hiçbir yere götürmeyen bir düsüncedir, hiçbir sey hesaplamayan bir matematik, eseri olmayan bir sanat, temeli olmayan bir mimaridir ancak yine de olusuyla, varligiyla tüm kitaplardan ve eserlerden daha kalici oldugu kanitlanmistir; tüm halklara ve tüm zamanlara ait ve can sikintisini öldürmek, duyulari bileylemek, ruhu rahatlatmak için hangi Tanrinin yeryüzüne getirdigini kimsenin bilmedigi yegâne oyundur.”